ΜΟΝΗ ΔΑΦΝΙΟΥ
Ποίηση: Γιώργος Μόραρης
Στον Γιώργο Γεωργή
«Όπως ένας φαροφύλακας στον ωκεανό
Στράφηκε στις σελίδες της ιστορίας»
ΤΖΟΖΕΦ ΚΟΝΤΡΑΝΤ
Είχαν ανάψει μόλις όλα τα καντήλια
με μια σταγόνα αιθέριο έλαιο
όταν ο Φράγκος μπήκε στη μονή σε τάξη μάχης.
Φίμωσε τα χείλη των χερουβείμ με τη ρομφαία
λεηλάτησε ακόμα το χρυσό υφάδι
από τις εσθήτες των αγγέλων
και άφησε μόνο στη Μαρία Παρθένο
τον ιδρώτα στη όψη της
σαν θραύσματα από γυαλί.
Όσο αντιλαλούσε το βραχνό βούκινο
ένας σιδερόφρακτος
πάνω στο άλογο
με τον καλπασμό της αποκάλυψης
κυρτώνει τόξο.
Τινάζει το σίδερο του βέλους
στα μάτια του Παντοκράτορα
μέσα στην ίριδα
βαθιά γαλάζια σαν την άβυσσο
όπου ο ζωγράφος άφησε
την ανταύγεια της ψυχής του
με τέχνη αμάραντη.
Ανώνυμος, κρυμμένος στο πεπρωμένο του.
Κώστας Φωτεινάκης: Παρουσίαση του θέματος
Ας αρχίσουμε με τα ονόματα:
Από μια έρευνα στο Internet διαπίστωσα ότι το όνομα Γιώργος Γιωργής που ο ποιητής Γιώργος Μόραρης έχει αφιερώσει το ποίημα ΜΟΝΗ ΔΑΦΝΙΟΥ είναι Καθηγητής Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Νεάπολης Πάφου. Ο Γιώργος Μόραρης είναι και αυτός Κύπριος, φιλόλογος και έχει βραβευθεί το 2017 από την Ακαδημία Αθηνών για το έργο του «Μια διπλή απόκλιση της κυπριακής διαλέκτου και του ποιητικού λόγου – Ο ποιητής Βασίλης Μιχαηλίδης (1849-1917)».
Ο Τζόζεφ Κόντραντ (1857 – 1924), που ένα στίχο του παραθέτει ο ποιητής της ΜΟΝΗΣ ΔΑΦΝΙΟΥ, είναι συγγραφέας με μεγάλο έργο, γεννήθηκε στην Ουκρανία, ταξίδεψε ως ναυτικός για οκτώ χρόνια και έζησε την Αγγλία.
Μικρή παρουσίαση της Μονής Δαφνίου, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο:
[Στις παρυφές του άλσους Χαϊδαρίου, αριστερά της Ιεράς Οδού, που εξακολουθεί από την αρχαιότητα να οδηγεί από την Αθήνα στην Ελευσίνα, και στη θέση πιθανότατα του αρχαίου ιερού του Δαφναίου ή Δαφνίου Απόλλωνα, βρίσκεται το οχυρωμένο μοναστήρι του Δαφνιού.
Το Καθολικό χρονολογείται στον 11ο αι. και ανήκει στον οκταγωνικό τύπο, που υιοθετείται στους μεσοβυζαντινούς χρόνους από σειρά σπουδαίων μνημείων όπως τα καθολικά της μονής Οσίου Λουκά και της Νέας Μονής Χίου.
Ο Παντοκράτορας στον τρούλο, η μεγαλύτερη σε μέγεθος και κλίμακα παράσταση της μονής Δαφνίου, επιβάλλεται στον κεντρικό χώρο του ναού με την ιδιαίτερη αυστηρότητα αλλά και γλυκύτητα της έκφρασης που δεν είναι δυνατόν να αποδοθούν φωτογραφικά.
Στη διάρκεια της Φραγκοκρατίας, μετά από σοβαρές βλάβες που προκάλεσε σεισμός, οι Κιστερκιανοί μοναχοί που κατείχαν την μονή έκαναν εκτεταμένες ανακατασκευές στον εξωνάρθηκα, ενώ η κρύπτη που βρίσκεται κάτω από το νάρθηκα μετατράπηκε σε μαυσωλείο για την ταφή των δουκών της Αθήνας].
(Τα ανωτέρα σε αγκύλες αποσπάσματα είναι από το ενημερωτικό κείμενο για τη Μονή Δαφνίου από την 1η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων)
Και ερχόμαστε στο ποίημα ΜΟΝΗ ΔΑΦΝΙΟΥ*, «στη διάρκεια της Φραγκοκρατίας» και συγκεκριμένα στους στίχους:
«….όταν ο Φράγκος μπήκε στη μονή σε τάξη μάχης.
Φίμωσε τα χείλη των χερουβείμ με τη ρομφαία
λεηλάτησε ακόμα το χρυσό υφάδι
από τις εσθήτες των αγγέλων….
Όσο αντιλαλούσε το βραχνό βούκινο
ένας σιδερόφρακτος
πάνω στο άλογο
με τον καλπασμό της αποκάλυψης
κυρτώνει τόξο.
Τινάζει το σίδερο του βέλους
στα μάτια του Παντοκράτορα
μέσα στην ίριδα….
Ο «Φράγκος… κυρτώνει τόξο. / Τινάζει το σίδερο του βέλους στα μάτια του Παντοκράτορα/ μέσα στην ίριδα…»
Ο Γεώργιος Λαμπάκης στο βιβλίο του «Χριστιανική Αρχαιολογία της Μονής Δαφνίου μετά πολλών σχημάτων και εικόνων», 1889, έχει ζωγραφίσει τον Παντοκράτορα στον τρούλο και γράφει: «Ο ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΩΡ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΔΑΦΝΙΟΥ ως ούτος εσώζετο μέχρι της πρωίας της 10 Ιανουαρίου 1889». Στο σκίτσο, σελ. 123 – 128.
Πολιτισμός & Περιβάλον | Culture & Enviroment 