Zbigniew Herbert (1924-1988)
Για τον Zbigniew Herbert – «Κορυφαία μορφή της σύγχρονης πολωνικής λογοτεχνίας, αναγνωρίζεται ως ένας από τους πιο σημαντικούς ποιητές του αιώνα μας» τον χαρακτηρίζει ο μεταφραστής Χάρης Βλαβιανός στην εξαιρετική εισαγωγή του για την ποιητική συλλογή του κ.Gogito – ήθελα να γράψω από τότε που διάβασα το βιβλίο «Η ψυχή του κ. Cogito και άλλα ποιήματα» (2001) χωρίς να τα έχω καταφέρει.
Με αφορμή την «Παγκόσμια Ημέρα Ανεκτικότητας» που είναι στις 16 Νοεμβρίου θυμήθηκα από τη συλλογή ένα από τα «άλλα ποιήματα», το [Τάδε έφη Δαμαστής (γνωστός επίσης κι’ ως Προκρούστης)] και σκέφτηκα να κάνω μια υπέρβαση, να αναρτήσω τους στίχους του «Πρoκρούστη» και να επανέλθω με την «Ψυχή του κ.Gogito».
Επειδή όμως δεν μπορώ ότι θα κρατήσω την υπόσχεσή μου ότι θα επανέλθω με τον κ.Gogito θα τολμήσω να διακινδυνέψω να εκφράσω μια άποψη: «Ο κ.Gogito του Zbigniew Herbert έχει πολλά χαρακτηριστικά με τον κ. Κόϋνερ του Μπέρλοτ Μπρέχτ» καθώς και με τον «Guru» έναν «τύπο» που είχα κατασκευάσει για να λέει πράγματα αντί για μένα… Αλλά για αυτά είπαμε στο Νο2. Απολαύστε τώρα το ποίημα σε μετάφραση Χάρη Βλαβιανού από τα αγγλικά στα ελληνικά (Οι αγγλικοί στίχοι δημοσιεύονται στις απέναντι σελίδες του βιβλίου).
Τάδε έφη Δαμαστής (γνωστός επίσης κι’ ως Προκρούστης)
Το κινητό μου βασίλειο ανάμεσα στην Αθήνα και τα Μέγαρα
κυβερνούσα μόνος τα δάση τις ρεματιές τα φαράγγια
χωρίς γέρους συμβουλάτορες γελοία σιρίτια μ’ ένα απλό ρόπαλο
μεταμφιεσμένος μόνο με τη σκιά ενός λύκου
και τον τρόμο που ο ήχος της λέξης Δαμαστής προκαλούσε
δεν είχα υποτελείς δηλαδή είχα αλλά γιά λίγο
δεν ζούσαν όσο η αυγή, όμως είναι συκοφαντία
να πει κανείς πως ήμουν ληστής
όπως ισχυρίζονται οι παραχαράκτες της ιστορίας
στην πραγματικότητα ήμουν ένας λόγιος ένας κοινωνικός αναμορφωτής
το αληθινό μου πάθος η ανθρωπομετρία
επινόησα ένα κρεβάτι στις διαστάσεις του τέλειου ανθρώπου
το συνέκρινα με τους ταξιδιώτες που έπεφταν στα χέρια μου
ήταν δύσκολο ν’ αντισταθώ στον πειρασμό – το ομολογώ
να τεντώνω άκρα να κόβω πόδια
οι ασθενείς πέθαιναν αλλά όσο περισσότεροι χάνονταν
τόσο ήμουν βέβαιος πως η έρευνα μου ήταν σωστή
ο σκοπός ήταν ευγενής η πρόοδος απαιτεί θύματα
ποθούσα να καταργήσω τη διαφορά ανάμεσα στο υψηλό και το χαμηλό
ήθελα να δώσω ένα και μόνο σχήμα στην αηδιαστικά ποικιλόμορφη ανθρωπότητα
δεν παραιτήθηκα ποτέ από την προσπάθεια να κάνω τους ανθρώπους ίσους
τη ζωή μου την πήρε ο Θησέας ο φονιάς του αθώου Μινώταυρου
αυτός που βγήκε απ’ τον λαβύρινθο με το κουβάρι νήμα μιάς γυναίκας
ένας τσαρλατάνος όλο κόλπα χωρίς αρχές ή όραμα του μέλλοντος
έχω τη βάσιμη ελπίδα πως άλλοι θα συνεχίσουν τις προσπάθειες μου
και θα ολοκληρώσουν το έργο που με τόση τόλμη έβαλα μπρος
Herbert Zbignief
Μετάφραση: Χάρης Βλαβιανός
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ: α) Τα ποιήματα στην έκδοση του Γαβριηλίδη (2001) είναι γραμμένα με πολυτονικό σύστημα, εδώ έχει αντιγραφεί με μονοτονικό. β) Στο διαδίκτυο κυκλοφορεί μια ακόμα τουλάχιστον μετάφραση του ιδίου ποιήματος που φέρεται ως μεταφραστής ο Χάρης Βλαβιανός. Έχει μικρές διαφορές και μάλλον λείπουν κάποιοι στίχοι στο τέλος. γ) Το ποίημα έχει δημοσιευτεί και σε άλλα περιοδικά όπως το THE ATHENS REVIEW OF BOOKS, τ.15 (δεν γνωρίζω όμως σε ποια μορφή)
Σχολιάστε